Akitera.com adlı sitede Emrah Bal’ın kaleme aldığı yazıda fabrika tarihi ve yaşanan yıkım sürecine dair önemli bilgiler yer aldı.

 

Türkiye’nin en büyük alkol fabrikasıydı

Beykoz'da bulunan tarihi rakı fabrikası yıkılıyor. Hatta yarısı yıkılmış olan bu erken Cumhuriyet dönemi eseri, yabancı bir mimar tarafından (ismi bilinmiyor) projelendirildi ve Cumhuriyetin ilk fabrikalarından biri olarak 1920'li yılların sonunda hizmete açıldı. Fabrika tarihi boyunca hiç zarar etmedi. Hatta kapatıldığı 2000'li yıllarda bile Türkiye'nin içki, ispirto, alkol ihtiyacının çoğunu karşılamıştı. Bölge Sultan Abdülhamid zamanında Organize Sanayi Bölgesi ilan edilmişti ve burada fabrikalar mevcuttu. 1800'lerin sonlarında mum fabrikası olan ve yabancılar tarafından işletilen binayı 1922 yılında Türkler satın almış ve burada içki üretimine başlamışlar. Atatürk'ün çok istediği rakı fabrikası 1929 yılında Hasan Hulki Bey isimli kimyager şahıstan satın alınıp projeler hazırlatılmış ve ek binalar yapılmıştır. Çok geçmeden fabrika Türkiye'nin en büyük ve tüm ihtiyacını karşılayan alkol fabrikası olmuştur.

 

Tarihi binada iş makineleri geziyor

Bu eser Beykoz'un giriş kapısı niteliğindedir ve kentle ilgili birçok ipucu vermektedir. Binaya bakınca Beykoz görünür. Eskiden ve hatta geçen yıllarda, çevredeki dar geçitten (Burunbahçe) geçerken burnunuza hafif bir anason kokusu gelirdi ve "Beykoz'a geldik, rakı fabrikası göründü" derdik. Artık ne anason kokusu ne de fabrika var. Fabrikanın yakın zamanda tüm birimlerini ve her köşesini dolaştım. Çok önemli bir endüstriyel miras. Avrupa'da bu tür binaları cam fanusta saklıyorlar. Bizde ise içinde kazı makineleri geziyor. İnanılır gibi değil! Fabrikanın 1800'lü yıllarda eski mum fabrikasından kalma binaları mevcut, aynı zamanda içinde eski bir kilise de var. Fabrika gezim sırasında orada görevli kişi, burada bulunan bazı yapıların mum fabrikasından daha eski olduğunu söylemişti. Burası alkollü içkilerin üretiminin her aşamasını okuyabileceğiniz bir okul adeta.

 

Rakı dâhil buradaki fabrikalar yakın tarihimize tanıklık etmiş, Türkiye'deki biraz geç kalmış olan sanayi devriminin yansımalarıydı. Rakı fabrikasındaki çalışmalar sırasında çok değerli makineler, binalar ve bina kalıntılarıyla karşılaştık. Burası Cumhuriyet'ten sonra yapılmış ve çok kapsamlı bir fabrika olmasının yanında, Cumhuriyet öncesinde de hizmet veren ve gayrimüslimler tarafından işletilen mum fabrikasıydı. Mum fabrikasının birçok binası halen orada duruyor.

 

Rakıyı yıktılar, ama yıkılan Beykoz'un kendisiydi. Kimliksiz bırakılmak istenilen, Beykoz'daki ilk hareketti. Keşke müteahhit burada ne yapıldığını kamuoyuyla paylaşsa ve her şey şeffaf olsa.

SoL Haber

5 Ekim 2012