Bir süre sonra Hasan Paşa, hükümette sadrazamlığa kadar yükselir.Bu tarihlerde de Ayvalık’ta ekonomik ve sosyal sıkıntılar baş gösterir. Bunun üzerine papaz İkonomou, İstanbul’a, dostu Cezayirli Hasan Paşa’nın yanına gider. Ayvalık için bir otonomi-özerklik-fermanı ister. Ferman kendisine verilir.

1773 yılında Ayvalık bağımsız bir yönetim haline gelir. Bu bağımsız yönetim Milli Mücadele’ye kadar sürer. Ayvalık ticari zenginliği yanında Ege’nin kültür, sanat, bilim merkezlerinden biri olur. 1803 yılında kurulan Ayvalık Akademisi’nde okuyanların çoğu Yunanlı feylesof, mimar, şair, edebiyatçı, bilim adamı olarak ün yapar. O yıllarda Ayvalıkta 22 zeytinyağı fabrikası, 30 sabunhane, 80 değirmen, 11 kilise, çok sayıda okul ve 30 bine yakın nüfus vardır. Ayvalık limanına yılda 600 geminin girip çıktığı söylenir. 1922 ve 1935 mübadelesinde Ayvalık’taki tüm Rumlar şehri terk eder. Arazi, arsalar, yağ fabrikaları, sabunhaneler, değirmenler Girit ve Midilli’den gelenlere verilir. Bütün bunları Ayvalık uzmanı Hakan Dinç’ten öğrendim.

 

Rumlar gitti Türkler geldi

Girit ve Midilli’den gelenlere dağıtılan arazilerin içindeki manastırlar da onların mülkiyetine geçtiğinden, bu manastırlar üzerinde bulundukları tapulu araziler ile birlikte satılabiliyor. Ayvalık’ta büyüklü küçüklü 26 ada var. Bunların en büyüğü Cunda Adası.

Suzan Sabancı Dinçer ve Haluk Dinçer’in onarttıkları, ayağa kaldırdıkları Ayışığı Manastırı, Cunda Adası’ndaki 8 manastırdan biri. Yaklaşık 4 bin ağacı olan bir zeytinliğin içinde ve denizin kenarında. Cunda’nın en ucunda Pateriça adında terk edilmiş durumda bir Rum köyü var. Güler Sabancı bu köyde yıkık durumda olan birbirine yakın 6 evi satın almış. Burada Sabancı Üniversitesi için bir yaz okulu oluşturmaya çalışıyor. Filiz Ali’nin başında olduğu Ayvalık Müzik Akademisi faaliyetini sürdürüyor. Ayvalık ve Cunda nefis bir yerleşim bölgesi. Yaz için bir şey söyleyemem. Kışı nefis. Her gidişimde  arka sokaklarda bulunan terk edilmiş harap eski taş evlere imreniyorum. İmkânım olsa birini satın alır, onartır, kış aylarında Cunda’nın ve Ayvalık’ın keyfini sürerim..

22 Nisan 2012